حدود یک ماه پس از آنکه فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت چهاردهم، ادعای توقف سوزاندن مازوت را در نیروگاه‌های اراک، اصفهان و البرز، به دستور مسعود پزشکیان، مطرح کرد، سید محمد جمالیان، نماینده اراک در مجلس، از شروع دوباره مازوت‌سوزی در نیروگاه شازند خبر داد و گفت نوع مازوتی که در این نیروگاه مصرف می‌شود، پرسولفور و از سمی‌ترین انواع مازوت است.

نماینده اراک افزایش میزان ابتلا به سرطان‌های مثانه و ریه در اراک را تایید کرد و گفت در زمان مازوت‌سوزی، میزان بیماری و موارد بستری‌ شدن کودکان به دلایل تنفسی نیز افزایش می‌یابد. حال‌ آنکه طی ۲۰ روزی که مازوت‌سوزی متوقف شده بود، میزان بستری‌ها به نسبت زمان مشابه در سال قبل، کاهش یافت.

جمالیان با تاکید بر اینکه شروع دوباره مازوت‌سوزی در استان مرکزی «دستور کشتن مردم» بود، گفت اراک سومین شهر سالمند ایران است و مردم این شهر با سوزاندن مازوت به سمت مرگ می‌روند.

به گفته این نماینده مجلس، در اراک سالانه به‌طور میانگین ۶۶۱ نفر به دلیل وجود آلاینده‌ها فوت می‌کنند و طبق اعلام وزارت بهداشت، ضرر اقتصادی اراک به‌واسطه آلاینده‌ها بالغ بر هشت همت (هزار میلیارد تومان) است.

جمالیان ادعای وزارت نیرو را مبنی بر اینکه مازوت مورداستفاده در نیروگاه‌ها آلاینده نیستند، رد کرد و افزود که طبق تعریف سازمان استاندارد، میزان سولفور مازوت باید حدود نیم‌ باشد، حال‌ آنکه این میزان در مازوت مورداستفاده در اراک به سه تا پنج درصد هم می‌رسد.

با تداوم آلودگی هوا، روز پنجشنبه بیست‌ودوم آذر مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی سه شهر شازند، ساوه و اراک در استان مرکزی تعطیل شدند.

روز سه‌شنبه شماری از شهروندان استان مرکزی در اعتراض به شروع دوباره مازوت‌سوزی در نیروگاه شازند در باغ ملی اراک تجمع اعتراضی برگزار کردند. سه‌شنبه‌های اعتراضی مردم اراک از اوایل دی‌ماه سال گذشته و پس از آن شروع شد که نهادهای رسمی جمهوری اسلامی استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه شازند را رسما تایید کردند.

تجمع‌های سه‌شنبه‌های اعتراضی تاکنون ادامه یافته است اما مقام‌های جمهوری اسلامی به اعتراض مردم اعتنایی نکردند و طبق گزارش سازمان حفاظت محیط زیست، در هر شبانه‌روز حدود چهار میلیون لیتر مازوت در نیروگاه شازند سوزانده می‌شود. در صورتی‌ که حتی نمایندگان استان مرکزی در مجلس نیز اذعان می‌کنند نرخ ابتلا به انواع سرطان در این استان و به‌خصوص شهرستان شازند نگران‌کننده است. پیش‌تر محمود احمدی بیغش، نماینده شازند در مجلس یازدهم، گفته بود ۳۰ درصد مردم شهرستان شازند مبتلا به سرطان‌اند.

مطالعات پژوهشگران نشان می‌دهد آلاینده‌های صنایع پتروشیمی از طریق تنفس، خوردن، آشامیدن یا جذب از طریق پوست وارد بدن می‌شوند و اقامت در مناطق مسکونی مجاور این صنایع خطر ابتلا به سرطان‌های کبد، ریه، مغز و خون را بالا می‌برد. همچنین می‌تواند عوارضی مانند ناباروری و تولد نوزادان با نقایص ژنتیکی به دنبال داشته باشد.

تبعات این همجواری وقتی بیشتر می‌شود که نیروگاه‌ها مازوت‌ هم بسوزانند. سردرد، حالت تهوع، سرگیجه و بیماری‌های گوارشی از عوارض قرار گرفتن کوتاه‌مدت در معرض دود مازوت است. طولانی‌مدت ماندن در معرض این سوخت نیز خطر حمله‌ قلبی و ابتلا به بیماری‌های ریوی و مشکلات تنفسی را به همراه دارد.

سوزاندن مازوت باعث تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها به‌صورت آئروسل (ذرات معلق) می‌شود. این آلودگی‌ها بارش باران‌های اسیدی را در پی دارد و اکوسیستم‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

پیامدهای استفاده از سوخت مازوت در استان‌هایی مانند اراک با نگاهی به آمارهایی که از ابتلا به سرطان و دیگر بیماری‌های مرتبط در این استان‌ها منتشر می‌شود، قابل بررسی است. به گفته مرتضی صدیقی، متخصص پاتولوژی و رئیس بیمارستان سینا، «به‌طور مشخص در استان مرکزی و به‌ویژه در اراک در برخی حوزه‌ها، میانگین سرطان از میانگین کشوری بالاتر است».

یافته‌های این متخصص پاتولوژی که مدت‌ها مسئول ثبت سرطان در استان مرکزی بود، آشکار می‌کند که ۵۰ درصد سرطان‌های ثبت‌شده در این شهر مربوط به دو مورد سرطان ریه و مثانه‌اند. او با بیان اینکه آلاینده‌های هوا فقط ابتلا به سرطان را در پی ندارند، گفت که این آلاینده‌ها ۲۰ درصد جامعه را که حساسیت بالاتری دارند، تحت‌تاثیر قرار می‌دهند و باعث می‌شوند شماری از کودکان به‌واسطه تحریک تنفسی به آسم مبتلا شوند.

مصرف مازوت، علاوه بر استان مرکزی، جان و سلامت شهروندان در دیگر استان‌های ایران از جمله البرز، تهران و اصفهان را نیز به خطر انداخته است. پس از اینکه سخنگوی دولت مدعی توقف مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های اراک، اصفهان و البرز شد، برخی خبرنگاران محیط‌ زیستی خبر دادند که وزارتخانه‌های نفت و نیرو برای شروع دوباره مازوت‌سوزی از شورای عالی امنیت ملی مجوز گرفته‌اند.

اصل ماجرا این است که طبق مصوبه شورای عالی امنیت ملی، نیروگاه‌ها که اصلی‌ترین منابع آلایندگی هوا به شمار می‌روند، از شمول قانون هوای پاک خارج شده‌اند و به‌ این‌ ترتیب برای مازوت‌سوزی منعی ندارند. هرچند بررسی‌ها نشان می‌دهد دستگاه‌های اجرایی در جمهوری اسلامی برای اجرای قانون هوای پاک هم اراده‌ای ندارند.

به گزارش روزنامه پیام ما، آمار وزارت بهداشت نشان می‌دهد در هر سال بیش از ۳۵ هزار نفر در ایران بر اثر آلودگی هوا جانشان را از دست می‌دهند. تهران با حدود هفت هزار مرگ بیشترین آمار مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا را به خود اختصاص داده است. استان‌های اراک و اصفهان هم به‌ترتیب با آمارهای ۶۶۱ هزار و دو هزار و ۲۹ نفر، در رده‌های بعدی قرار دارند.

هزینه‌های تحمیلی بر سیستم بهداشت و درمان این استان‌ها نیز قابل‌توجه است؛ به‌ طوری‌ که در اراک، به دو میلیون و ۵۶۴ هزار دلار و در اصفهان، به ۷۹۶ میلیون دلار می‌رسد.